Zgodnie z prawem, obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie pracownikom odpowiednich środków ochrony (w tym butów), które zabezpieczą ich przed negatywnym działaniem szkodliwych czynników, wynikających ze specyfiki danego zawodu. Tam, gdzie ryzyko jest małe, a konieczność stosowania środków ochronnych wynika wyłącznie ze względów higienicznych, sanitarnych lub technicznych, sprawdza się obuwie zawodowe. Co dokładnie kryje się pod tą nazwą? Czym charakteryzuje się taki rodzaj butów? Wyjaśniamy!
Obuwie zawodowe – definicja
Obuwie zawodowe (O – „occupational”), inaczej nazywane roboczym, to rodzaj lżejszych butów przeznaczonych dla pracowników. Jego cechą charakterystyczną jest brak podnoska, czyli specjalnej, wzmocnionej części buta, której zadaniem jest ochrona palców przed urazami spowodowanymi przez spadające lub toczące się przedmioty. Buty zawodowe sprawdzą się zatem wszędzie tam, gdzie obowiązek noszenia specjalistycznego obuwia związany jest wyłącznie z panującymi tam warunkami, a nie z ryzykiem urazów, poparzeń itd.
Buty zawodowe – podobnie jak modele ochronne i bezpieczne – klasyfikujemy w dwóch kategoriach. Do pierwszej zaliczymy buty wykonane ze skóry lub innych skóropodobnych materiałów. Natomiast do drugiej należą modele całogumowe (całkowicie wulkanizowane) i całotworzywowe (całkowicie formowane).
Wytyczne dotyczące obuwia zawodowego określa norma PN-EN ISO 20347. Jakie cechy zostały w niej wyszczególnione?
Czym charakteryzuje się obuwie zawodowe?
Norma PN-EN ISO 20347 dzieli obuwie zawodowe na kilka kategorii – OB, O1, O2, O3, O4 i O5, gdzie OB oznacza najmniejsze wymagania, a O5 największe. Najważniejszą cechą butów roboczych jest odporność na przebicie. Specjalna metalowa lub elastyczna wkładka znajdująca się w podeszwie skutecznie chroni stopę przed uszkodzeniem w wyniku nadepnięcia na ostry element, np. gwóźdź.
Odporność na przebicie dotyczy obuwia klas O5 i O3. Buty O5 dodatkowo są wodoszczelne, absorbują energię w części piętowej, mają zabudowaną piętę i właściwości antyelektrostatyczne. Modele O3 mają podobne cechy. Jedyną różnicą jest przepuszczalność i absorpcja wody zamiast wodoszczelności.
Obuwie ochronne – czym różni się od butów zawodowych?
Obuwie ochronne (P – „protective”), jak wskazuje nazwa, ma chronić stopy przed zagrożeniami wynikającymi ze specyfiki danego zawodu. Cechą charakterystyczną butów ochronnych jest podnosek, który wytrzymuje uderzenia o sile 100 J.
Szczegółowe wymagania dotyczące butów ochronnych kryją się pod normą PN-EN ISO 20346. Wersja najsłabsza (PB) jest odporna na oleje, benzynę, smary i inne potencjalnie niebezpieczne substancje. Natomiast najmocniejsza (P5) dodatkowo wyposażona jest w antyprzebiciową podeszwę i ma zabudowaną piętę. Co więcej, ma właściwości antyelektrostatyczne, jest wodoszczelna i absorbuje energię w części piętowej.
Obuwie bezpieczne – buty do zadań specjalnych
Trzecim rodzajem butów do pracy jest obuwie bezpieczne (S – „safety”), którego cechy wyszczególnione są w normie PN-EN ISO 20345. Tym, co różni je od butów zawodowych i ochronnych, jest wzmocniony podnosek, który wytrzyms uderzenie o mocy nawet 200 J oraz zgniecenie do 15 kN. Klasy obuwia bezpiecznego to: SB, S1, S2, S3, S4 i S5.
Podnoski w obuwiu ochronnym i bezpiecznym
Podnosek w butach ochronnych lub bezpiecznych może być metalowy lub kompozytowy. Modele metalowe znane są od lat 30. XX wieku. Specjaliści cenią je za nieprzeciętną wytrzymałość i atrakcyjną cenę. Minusem jest przewodzenie zimna i ciepła, co może prowadzić do wychłodzenia stóp w pracy na mrozie lub ich przegrzania przy wysokiej temperaturze.
Podnoski kompozytowe wykonuje się z włókna szklanego, węglowego lub tworzywa sztucznego. Są lżejsze niż modele metalowe, a dzięki temu nie obciążają nadmiernie stawów i stóp podczas ciężkich prac. Ponadto nie przewodzą ciepła i zimna. Niestety buty wyposażone w kompozytowe podnoski są szersze, większe i zdecydowanie droższe.
Obuwie zawodowe, ochronne czy bezpieczne – które wybrać?
Buty należy dopasować do charakteru wykonywanego zawodu. Najbardziej narażeni na rozmaite urazy i kontuzje stóp są osoby pracujące na budowach. Minimalnym stopniem zabezpieczenia dla takich pracowników jest obuwie P1, wyposażone w solidny podnosek i odporne na rozpuszczalniki, benzynę i inne substancje. Dla najwyższego bezpieczeństwa zaleca się wybór butów klasy S, które skutecznie chronią stopy przed uszkodzeniami.
Buty ochronne i bezpieczne nadają się również do pracy w środowisku zagrożonym zapłonem lub wybuchem, w warunkach wilgotnych i na śliskich powierzchniach. To także dobry wybór dla osób pracujących w przemyśle ciężkim i samochodowym. Obuwie zawodowe jest zaś odpowiednie dla kierowców, sprzedawców i pracowników porządkowych. Buty robocze w wersji gumowej, czyli tzw. gumiaki, sprawdzają się w pracy w ogrodzie oraz w środowisku podmokłym.